Öfke – NEDEN?

18 Şubat güncellemesi: Türkiye’de 39.672 olmak üzere en az 45.000 kişiyi öldürdü deprem. Kurtarma ekipleri Türkiye’de, 11 gün sonra 3 kişiyi çöken binaların altından canlı olarak çıkardı. 

14 Şubat güncellemesi: Yetkililere göre depremde 35.000 den fazla kişi hayatını kaybetti, Türkiye, en az 31.000 kişiyi toprağa verdi. Suriye hala uluslararası yardım almak için zorluklarla karşı karşıya. Birleşmiş Milletler’in acil yardım koordinatörü Martin Griffiths, “Kuzeybatı Suriye’deki insanları hayal kırıklığına uğrattık” ve “haklı olarak kendilerini terk edilmiş hissediyorlar” dedi. Deprem 10,9 milyon insanı etkiledi ve BM’ye göre 5,3 milyon kadar insan evini kaybetmiş olabilir.

Derinleşen kolektif acımız ve güçlenen öfkemiz, umudumuzu öldürmesin. Hatay’da enkazdan 147 saat sonra kurtarılan 10 yaşındaki kız çocugunun haberi, aksine umudumuzu güçlendirsin. Bu enkazların üzerine hayat kurarken yapacak çok işimiz var.

14 Şubat

Türkiye’nin, 25.000’den fazla cesedi gömerken, depreme yavaş tepki verilmesi ve yanlış yapılanmaya tolerans gösterilmesi üzerine, öfkesi daha da büyüyor.

Bu bir çağın sonu. 1999 yılında Türkiye’nin kuzeybatısını vuran ve 17.000 kişinin ölümüne neden olan depremle başlayan çağın sonu. Depremden 4 yıl sonra, o dönemdeki hükümetin, hızlı tepki vermediği depremin enkazlarından yükselip hükümete gelen Recep Tayyip Erdoğan, yirmi yıl ülkeyi yönettikten sonra aynı gerçekle karşılaşıyor.

Kahramanmaraş depreminden sonra eğitimli kurtarma ekiplerinin deprem yerine hemen ulaşamaması, ekipman eksikliği ve nihayet yardım ulaştığında ise kurtarma çabalarının verimsiz koordinasyonu, katlanarak artan ölü sayısının temel faktörleri arasında. Bu, Erdoğan’ın krizle başa çıkışının sorgulandığı ilk sefer değil. 2021’deki orman yangınları hala unutulmadı.

Bir yıllık yüksek enflasyondan sonra, depremzedeler, hayatlarını yeniden kurmak için güvence bekliyor. Wall Street Journal’ın bildirdiğine göre, enflasyon Ocak ayında, bir yıl %80’in üzerinde gezdikten sonra %60’a düşmüştü. Ancak depremden sonra inşaat çalışmalarının enflasyonu yükseltmesi muhtemel.

Türkiye ekonomisi zaten dalgalanmalara karşı oldukça savunmasız. Kasım ayında bildirilen Paris merkezli bir düşünce kuruluşu olan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne göre yabancı sermaye akışlarına ve düşük döviz rezervlerine bağlı. Capital Economics’in kıdemli gelişmekte olan piyasalar ekonomisti Liam Peach’e göre, depremden etkilenen alanlar Türkiye’nin tarımsal üretiminin yaklaşık %15’ini ve endüstriyel üretiminin %9’unu sağlıyor.

Pazartesi günkü deprem en az 6.000 binayı düzleştirdi. İnsanlar haklı olarak NEDEN sorusunu soruyor. Binalar deprem yönetmeliğine uygun muydu? Kurallar neden uygulanmadı? 1999 yılında 17.000 kişinin ölümüne neden olan depremden sonra, depreme hazırlanma hükümetin ana gündem maddesi değil miydi?

Anadolu Haber Ajansı’na göre, depremden etkilenen bölgelerde ‘Deprem Suçları Soruşturma Büroları’ kurulacak ve şu ana kadar bu konu ile ilgili 100’den fazla kisi gözaltına alındı.

Öfkenin nedenleri burada bitmedi maalesef. Saygın İngiliz gazetesi Guardian’ın Cumartesi günü bildirdiğine göre, bölgedeki huzursuzluk kurtarma çabalarını yavaşlatıyor. Agence France-Presse 48 kişi yağmalama suçundan tutuklandığını; New York Times ise deprem bölgesinden 93.000 depremzedenin tahliye edildiğini bildirdi. Boşalan evlerin sorumluluğu yetkililere bırakıldı.

*Featured image taken by Emily Garthwaite for The New York Times